Phalasarna (greckie Φαλάσαρνα (f. sg.)) odnosi się do starożytnego miasta portowego na zachodnim wybrzeżu greckiej wyspy Krety. Wykopaliska starożytnego miasta leżą około osiem kilometrów na zachód od miasta Kissamos.
Obecna osada Falasarna (także Falassarna) znajduje się na południe od ruin Phalasarny wzdłuż wybrzeża zatoki Livadia. Należy do wsi Platanos w gminie Kissamos. Głównym źródłem utrzymania mieszkających tam Kreteńczyków jest rolnictwo, więc niezliczona ilość szklarni, w których uprawia się głównie pomidory, ale także banany, oraz turystyka. Ciekawostką turystyczną są długie piaszczyste plaże z ich dziwacznymi formacjami skalnymi spowodowanymi wypiętrzeniem dna morskiego, jak również pozostałości portu, osady i świątyń starożytnej Phalasarny.
Historyczny Phalasarna, na północno-zachodnim wybrzeżu Krety, został założony około 5 wieku pne jako port śródlądowego miasta Polyrrhenia i nazwany na cześć nimfy Phalasarna. Akropol (górne miasto) zbudowany na przylądku Koutri ze świątynią Artemidy Diktynny był chroniony od strony lądu murem z kwadratowymi bastionami. Mur miejski zachował się do wysokości ośmiu metrów. W dolinie przed murem znajdowała się miejska nekropolia. Tam wykopaliska wydobyły na światło dzienne grobowce skrzynkowe datowane od VI w. p.n.e. do końca IV w. p.n.e. z bogatym wyposażeniem grobowym. Na południe od właściwych wykopalisk stoi wykuty z kamienia "fotel tronowy", którego funkcja jest niejasna. W pobliżu, na zachód od tronu, leży sarkofag w gaju oliwnym.
Phalasarna miała zamknięty sztuczny port wojenny, zwany w starożytności kóthon (wysoki, bulwiasty słój), który był połączony z morzem kanałem na zachodzie. Został on wyrzeźbiony w nadmorskich skałach do wymiarów 100 × 75 metrów. Drugi kanał zapewniał wyjście 100 metrów za północną stroną Akropolu. Jako fortyfikacja, port posiadał cztery wieże z IV wieku p.n.e., z których część się zachowała. Duże trzęsienie ziemi 21 lipca 365 roku i wynikające z niego podniesienie masy lądowej w Phalasarna o sześć do dziewięciu metrów osuszyło basen portowy.W czasach hellenistycznych Phalasarna ze swoim chronionym przed wiatrem portem była bogatym ośrodkiem handlowym i żeglugowym z własną flotą i biciem monet. Monety miasta przedstawiają z jednej strony postać kobiecą lub dwa delfiny, a z drugiej trójząb z literami "Φ Α". W III wieku p.n.e., Phalasarna była sprzymierzona z Ptolemeuszami jako ważna baza handlowa i kontrolowała morze na zachód od wyspy. Głównym źródłem dochodów polis było jednak piractwo. W 184 r. p.n.e. zostało ono podbite przez miasto Kydonia. Poważne zniszczenia budynków nastąpiły w 67 r. p.n.e., kiedy to Kreta została podbita przez Rzymian, którzy umocnili swoje przejęcie władzy niszcząc bazy piratów. W wyniku wypiętrzenia tektonicznego w IV wieku n.e. i związanego z tym zamulenia portu, miasto zostało pozbawione podstaw ekonomicznych.
Wykopaliska ratownicze w nekropolii prowadzone były od 1966 roku przez Yannisa Tzedakisa, ówczesnego szefa Departamentu Starożytności w Chanii. Odsłonięto ponad 70 grobów, niektóre z nich to kamienne grobowce skrzynkowe, inne pochówki w pithoi. Najstarsze groby pochodzą z VI wieku p.n.e.; w grobie z IV wieku znaleziono pelike z czerwoną figurą. W rejonie grobowców znajdował się również kamienny tron o wysokości około dwóch metrów.
Teren portu był eksplorowany od 1986 roku przez Elpidę Hadjidaki z Greek Antiquities Service i Franka J. Frosta z University of California, Santa Barbara. Znaleźli m.in. ufortyfikowaną bramę, dwie wieże, cysternę, qais przy basenie portowym i drogę.
Elpida Hadjidaki: Preliminary Report of Excavations at the Harbor of Phalasarna in West Crete. W: American Journal of Archaeology. 92, 1988, S. 463-479.
Frank Frost, Elpida Hadjidaki: Wykopaliska w porcie Phalasarna na Krecie. W: Hesperia. 59, 1990, S. 513-27.
Phalasarna - starożytne miasto. Archaeological Atlas of Crete: Archaeological Sites. Forth: Institute for Mediterranean Studies, retrieved 10 October 2016 (English).
Falasarna, greckie Ministerstwo Kultury, greckie
Chaniá
( 40.5 km →)
Kounoupidianá
( 46 km →)
Nerokoúros
( 42.6 km →)